Thuốc Diohd - HDPHARMA

Tên gọi, danh pháp

Tên Tiếng Việt: Cỏ sữa.

Tên khác: Cây lợi sữa hoặc cỏ sữa đỏ.

Tên khoa học: Euphorbia thymifolia Burn, thuộc họ Thầu dầu Euphorbiaceae.

Đặc điểm tự nhiên

Cỏ sữa là một loại cỏ nhỏ, gầy, mọc là là trên mặt đất, thân và cành tím đỏ. Lá mọc đối, hình bầu dục hay thon dài, dài nhất 7 mm, rộng chừng 4 mm mép lá hơi khía tai bèo. Cụm hoa mọc ở kẽ lá thành xim đơn mang ít hoa. Quả nang đường kính 1,5 mm, có lông. Hạt nhẵn, dài 0,7mm, có 4 góc.

Toàn thân bấm đều chảy nhựa mủ trắng.

Phân bố, thu hái, chế biến

Cỏ sữa mọc hoang khắp nơi ở Việt Nam. Cây cỏ sữa ưa các đất có sỏi, đá thường thấy ở các kẽ các gạch, sân xi măng dọc đường xe lửa có dải những hòn đá vôi xanh.

Cỏ sữa thường được hái vào mùa hè. Cỏ sữa hái về rửa sạch, sao vàng phơi khô mà dùng. Cỏ mọc ở Ấn Độ, Inđônêxia, Trung Quốc, Philipin.

Bộ phận sử dụng

Toàn cây phơi khô.

Tên gọi, danh pháp

Tên tiếng Việt: Hoàng đằng (Thân và Rễ)

Tên khác: Vàng đắng; dây vàng; nam hoàng liên…

Tên khoa học: Fibraurea tinctoria Lour

Đặc điểm tự nhiên

Tùy tác giả mà có người gộp 2 cây hoàng đằng Fibraurea tinctoria và Fibraurea recisa là một, nhưng có người lại phân thành hai loài khác nhau:

• Hoàng đằng Fibraurea recisa, một loại cây mọc leo, thân to, cứng. Lá cứng, nhẵn mọc so le, dài từ 9cm đến 20cm, rộng từ 4cm đến 10cm, phiến lá dạng ba cạnh dài, phía dưới tròn, có ba gân chính rõ và hai gân cong; cuống dài 5 – 14cm có hai nốt phình lên, một ở phía dưới, một ở phía trên. Hoa mọc thành chùy, 2 - 3 lần phân nhánh, dài 30 – 40cm kẽ các lá đã rụng.

• Loài Fibraurea tinctoria khác cây trên ở chỗ: Lá nhọn, chùy hai đến bốn lần ngắn hơn, phân nhánh hai lần.

Phân bố, thu hái, chế biến

Hoàng đằng mọc hoang khắp nơi khắp các vùng núi ở nước ta: Cao Bằng, Lạng Sơn, Hà Tây, Hòa Bình, Hà Giang, Tuyên Quang, Nghệ An, Thanh Hóa…

Hoàng đằng được thu hoạch quanh năm. Thu hoạch cả cây, cắt nhỏ từng đoạn thân hoặc chỉ lấy mỗi rễ. Nhưng thường dùng cả thân và rễ cắt thành từng đoạn ngắn 15 – 20cm, phơi hay sấy khô. Không phải chế biến gì khác.

Bộ phận sử dụng

Phần thân già và rễ của cây được sử dụng để làm vị thuốc.

• Hoàng đằng phiến: Thái dược liệu thành phiến vát, dày 1 – 3mm, phơi hoặc sấy khô. Nếu rễ hay thân khô thì ngâm, ủ mềm, thái phiến vát như trên, rồi phơi hay sấy khô.

• Hoàng đằng sao: Đem hoàng đằng phiến sao đến khô vàng.

Tên gọi, danh pháp

Tên Tiếng Việt: Măng cụt (Vỏ quả).

Tên khác: Sơn trúc tử; măng cụt tía.

Tên khoa học: Garcinia mangostana L. thuộc họ Clusiaceae (Bứa).

Đặc điểm tự nhiên

Măng cụt là loài thực vật có thân cây to, thân cây lâu năm có thể cao tới 20m. Lá măng cụt khá dày, có màu lục sẫm, với hình dáng thuôn dài có kích thước chiều dài khoảng tầm 15-20cm, và chiều rộng khoảng tầm 7-10cm.

Theo thực tế cho thấy người ta chỉ mới quan sát thấy cây cái. Theo nghiên cứu cho thấy trong số các nhị lép (staminode) bao xung quanh bầu có thể có chứa phấn hoa.

Quả măng cụt có thể to bằng quả cam nhỏ, có dạng hình cầu.Vỏ quả bên ngoài dày cứng, có ngoài màu đỏ sẫm, phía đỉnh là đầu nhụy và phía dưới có lá đài. Trong quả có từ 6 đến 18 hạt, quanh hạt có áo hạt ăn được.

Phân bố, thu hái, chế biến

Người ta cho rằng cây măng cụt nguồn gốc ở các đảo LaSôngđơ và Môluyc (Malaysia, Indonesia) sau được các nhà truyền giáo đạo gia tô di thực vào miền Nam Việt Nam. Hiện nay được trồng rộng rãi ở Nam Bộ. Còn thấy ở Philipin, Inđônêxya, Malaixia.

Măng cụt được trồng để thu hoạch áo hạt dùng làm thực phẩm, vỏ quả đem sấy hoặc phơi khô để cầm tình trạng ỉa lỏng hoặc đi lỵ.

Bộ phận sử dụng

Vỏ quả và vỏ thân cây.