Đăng tâm thảo

Tên gọi, danh pháp

Tên Tiếng Việt: Đăng tâm thảo.

Tên khác: Cây bấc đèn; Hổ tu thảo; Bích ngọc thảo; Đăng thảo; Tịch thảo; Xích tu; Cổ ất tâm; Đăng thị; Thần đăng nhị; Bấc; Cây Bấc; cỏ Bấc; cỏ Bấc đèn; Tâm Bấc; Tim bấc; Bấc đèn dầu lạc.

Tên khoa học: Juncus effusus Linn. (Juncus fujusus Lin. var. Decipens Buch; Juncus prismatocarpus R. Br).

Đặc điểm tự nhiên

Đăng tâm thảo là phần ruột khô của thân cây Bấc đèn.

Cây Bấc là cây thảo sống lâu năm, thân tròn, cứng, dày và mọc thành chùm, cao khoảng 35 - 100cm, đường kính khoảng 1 - 2mm, mặt ngoài thân màu xanh lục nhạt có sọc dọc. Phần ruột (lõi) của cây bấc bao gồm các tế bào hình sao để lộ ra nhiều lỗ rỗng lớn. Lá bị tiêu giảm nhiều, chỉ còn lại bẹ ở gốc thân.

Hoa đều, lưỡng tính, hình khuyên. Hoa khô không bị phân hủy. Nhị 3, hiếm khi 4 hoặc 6. Chỉ bao phấn hình mác. Quả bầu có mỏ ngắn và một đầu nhụy lớn. Quả nang, hạt nhỏ. Ra hoa và đầu mùa hè.

Phân bố, thu hái, chế biến

Mọc hoang, mọc ở nhiều nơi ẩm ướt ở nước ta như: Nác, Hà nam,...

Vào mùa thu, toàn bộ cây bị chặt, cắt dọc, bỏ lõi và buộc thành từng bó.

Đăng tam thảo rất khó xay, nếu muốn xay thành bột, bạn có thể đun sôi bột gạo hoặc trộn với Đăng tam thảo, phơi khô rồi xay nhỏ rồi cho vào nồi nước, khuấy đều, tán nhuyễn, nổi trên mặt nước là Đăng tam thảo. Sau đó lau khô và bảo quản để sử dụng.

Nếu dùng làm thuốc thì lấy lõi ruột hay còn gọi là tủy, cắt ngắn, lấy lá sắc lấy nước uống.

Lấy một ống tre có hai mắt tre, đục một lỗ, cho vào giữa ống, đốt nóng cho khô ống tre.

Bộ phận sử dụng

Bộ phận dùng làm thuốc: Ruột lõi (Medulla Junci caulis).

Đăng tâm có dạng hình trụ thuôn dài, thường cắt thành 10-12 cm, dài khoảng 1,5 - 3,2mm, hơi dày màu trắng vàng, rất nhẹ và mềm, có thể nở ra trở lại sau khi đè xẹp, không vị.

Hoạt chất có trong Đăng tâm thảo: Effususol A 9,10-dihydrophenanthrene, dehydroeffusol, effusol, dehydrojuncusol, juncusol, juncuenin B, juncuenin D, dehydrojuncuenin B, luteolin 5-metyl ete, luteolin, và phenanthrenes, 4-hydroxy-2,3-dimetyl-2-nonen-4-olid.

Ngày dùng 1 – 2g dưới dạng thuốc bột hoặc thuốc sắc.

Không nên dùng cho người thể trạng hàn, trúng hàn tiểu tiện nhiều, không cầm được.

Bài thuốc có Đăng tâm thảo: Đăng tâm thảo 02g, sắc với nước, dùng uống thay nước trà trong ngày làm thuốc chữa phù, lợi tiểu, và chữa mất ngủ.