Thuốc Hoàn An thần - TRAPHACO

Tên gọi, danh pháp

Tên Tiếng Việt: Đăng tâm thảo.

Tên khác: Cây bấc đèn; Hổ tu thảo; Bích ngọc thảo; Đăng thảo; Tịch thảo; Xích tu; Cổ ất tâm; Đăng thị; Thần đăng nhị; Bấc; Cây Bấc; cỏ Bấc; cỏ Bấc đèn; Tâm Bấc; Tim bấc; Bấc đèn dầu lạc.

Tên khoa học: Juncus effusus Linn. (Juncus fujusus Lin. var. Decipens Buch; Juncus prismatocarpus R. Br).

Đặc điểm tự nhiên

Đăng tâm thảo là phần ruột khô của thân cây Bấc đèn.

Cây Bấc là cây thảo sống lâu năm, thân tròn, cứng, dày và mọc thành chùm, cao khoảng 35 - 100cm, đường kính khoảng 1 - 2mm, mặt ngoài thân màu xanh lục nhạt có sọc dọc. Phần ruột (lõi) của cây bấc bao gồm các tế bào hình sao để lộ ra nhiều lỗ rỗng lớn. Lá bị tiêu giảm nhiều, chỉ còn lại bẹ ở gốc thân.

Hoa đều, lưỡng tính, hình khuyên. Hoa khô không bị phân hủy. Nhị 3, hiếm khi 4 hoặc 6. Chỉ bao phấn hình mác. Quả bầu có mỏ ngắn và một đầu nhụy lớn. Quả nang, hạt nhỏ. Ra hoa và đầu mùa hè.

Phân bố, thu hái, chế biến

Mọc hoang, mọc ở nhiều nơi ẩm ướt ở nước ta như: Nác, Hà nam,...

Vào mùa thu, toàn bộ cây bị chặt, cắt dọc, bỏ lõi và buộc thành từng bó.

Đăng tam thảo rất khó xay, nếu muốn xay thành bột, bạn có thể đun sôi bột gạo hoặc trộn với Đăng tam thảo, phơi khô rồi xay nhỏ rồi cho vào nồi nước, khuấy đều, tán nhuyễn, nổi trên mặt nước là Đăng tam thảo. Sau đó lau khô và bảo quản để sử dụng.

Nếu dùng làm thuốc thì lấy lõi ruột hay còn gọi là tủy, cắt ngắn, lấy lá sắc lấy nước uống.

Lấy một ống tre có hai mắt tre, đục một lỗ, cho vào giữa ống, đốt nóng cho khô ống tre.

Bộ phận sử dụng

Bộ phận dùng làm thuốc: Ruột lõi (Medulla Junci caulis).

Đăng tâm có dạng hình trụ thuôn dài, thường cắt thành 10-12 cm, dài khoảng 1,5 - 3,2mm, hơi dày màu trắng vàng, rất nhẹ và mềm, có thể nở ra trở lại sau khi đè xẹp, không vị.

Tên gọi, danh pháp

Tên Tiếng Việt: Tim sen.

Tên khác: Liên tâm; liên tử tâm; nhụy sen; phôi sen.

Tên khoa học: Embryo Nelumbinis (Nelumbo nucifera Gaertn Nelumbonaceae).

Đặc điểm tự nhiên

Cây sen là loài cây thảo, sống trong nước và bùn lầy. Thân rễ có hình trụ, to khỏe, mọc bò dài trong bùn, rễ mọc từ các mấu của thân rễ, phát triển thành thân và lá. Lá sẽ mọc vươn lên mặt nước, có hình tròn, đường kinh khoảng 30 đến 40 cm, phiến lá hình khiên và có nhiều lông tơ ở hai mặt nên không thấm nước, gân lá tỏa tròn đều. Cuống lá có nhiều gai nhỏ, cứng và nhọn.

Hoa sen có màu trắng hoặc hồng, là hoa lưỡng tính. Tràng hoa có nhiều cánh, cánh ngoài cùng có màu xanh lá nhạt như đài hoa. Cuống hoa cũng có đặc điểm như cuống lá.

Nhị hoa nhiều và có dạng chuyển tiếp. Nhị có màu vàng, chỉ nhị mảnh, có phần phụ (gạo sen) màu trắng và thơm, bộ nhụy gồm nhiều lá noãn rời nằm trên một đế hoa hình nón ngược (gương sen).

Quả bế có núm nhọn, gọi là hạt sen, phần ngoài mỏng có màu lục tía, phần giữa mềm chứa tinh bột màu trắng ngà, phía trong có lá mầm dày, màu lục sẫm (còn gọi là tâm sen hay tim sen).

Phân bố, thu hái, chế biến

Sen thường phân bố ở vùng nhiệt đới Châu Á, Châu Mỹ. Ở Việt Nam, sen thường mọc ở khắp cả nước nhưng nhiều nhất là ở vùng Đồng Tháp, An Giang.

Sen thường được trồng mùa xuân, thu hoạch vào mùa hè.

Tâm sen thường được thu hái bằng cách tách các quả sen, lấy mầm sen bên trong và phơi khô, bảo quản dùng như trà.

Bộ phận sử dụng

Bộ phận dùng là tâm sen (mầm trong hạt sen).

Tên gọi, danh pháp

Tên Tiếng Việt: Táo nhân.

Tên khác: Táo nhân; Toan táo nhân; Toan táo hạch; Sơn táo nhân; Nhị nhân; Dương táo quân; Điều thụy sam quân.

Tên khoa học: Zizyphus jujuba Lamk. (Những cây thuốc và vị thuốc Việt Nam – Đỗ Tất Lợi) hay Ziziphus mauritiana Lamk. (DĐVN V), thuộc họ Táo Rhamnaceae.

Đặc điểm tự nhiên

Cây táo ta là một cây nhỏ, có gai, cành thõng xuống.

Lá hình bầu dục ngắn hoặc hơi thon dài, mặt trên xanh lục và nhẵn, mặt dưới có lông, mép là có răng cưa và có 3 gân dọc theo chiều lá.

Hoa màu trắng, mọc thành xim ở kẽ lá, trục chính dài 3,7 mm.

Quả hạch có vỏ quả ngoài nhẵn, màu vàng xanh, vỏ quả giữa dày, vị ngọt, hạch cứng xù xì.

Khi đập hạch ra sẽ được nhân hạt táo, nhân này phơi khô gọi là táo nhân.

Phân bố, thu hái, chế biến

Táo ta được trồng ở mọi miền nước ta để lấy quả ăn. Thường vào tháng 2-3 thì thu hoạch quả, bỏ thịt lấy hạch xay ra được nhân, phơi hay sấy khô thành táo nhân.

Khi sử dụng thì có thể để sống hay sao đen. Nếu dùng sống thì phải dùng liều thấp.

Bộ phận sử dụng

Bộ phận sử dụng là hạt già đã phơi hay sấy khô của cây táo ta.