Thuốc Igol 0,66g - Raptakos, Brett & Co., Ltd

Tên gọi, danh pháp

Tên Tiếng Việt: Mã đề.

Tên khác: Mã Đề Thảo, Xa Tiền tử, Xa tiền thảo.

Tên khoa học: Plantago asiatica L.(Plantago major L. var. asiatica Decaisne). Thuộc họ Mã đề Plantaginaceae.

Đặc điểm tự nhiên

Mã đề là loại cỏ thân ngắn, mọc thành cụm, có cuống lá dài, phiến lá hình thìa hay hình trứng, có gân dọc theo sống lá, hội tụ ở ngọn và gốc lá. Hoa mã đề có cuống dài, mọc từ kẽ lá. Hoa lưỡng tính, đài 4, xếp chéo, hơi đính nhau ở gốc hoa, tràng hoa màu nâu, gồm 4 thùy nằm xen kẽ ở giữa các lá đài. Nhị 4 với chỉ nhị mảnh và dài, 2 lá noãn chứa nhiều tiểu noãn. Quả thuộc nhóm quả hộp bên trong chứa nhiều hạt màu nâu đen bóng. Ngày nay ngoài thu hái tự nhiên, cây bông mã đề còn được trồng. Trồng cây bông mã đề bằng hạt thì cần chọn lựa những cây to khỏe có hạt đen bóng. Cây thường được trồng vào mùa thu và mùa xuân, nhưng mùa thu là mùa cây phát triển tốt nhất Mã đề phát triển tốt ở vùng đất màu mỡ, giàu dinh dưỡng, ẩm vừa phải.

Đặc điểm vi phẫu bột dược liệu giúp định danh và phân biệt mã tiền thảo với các loại thảo dược khác. Trong đó tổng thể bột toàn cây màu xanh nâu nhạt. Thành phần bột dược liệu gồm các mảnh biểu bì mặt trên và mặt dưới lá, các tế bào có vách uốn lượn mang nhiều lỗ khí. Tế bào mô mềm hình đa giác với vách mỏng. Mảnh mạch xoắn, mạch mạng, mạch vạch. Hạt tinh bột hình cầu hay hình đa giác. Mảnh nội nhũ có tế bào hình đa giác, kích thước đều nhau.

Phân bố, thu hái, chế biến

Phân bố

Phân bố ở các vùng nhiệt đới và cận nhiệt đới ở các châu lục.Ở Việt nam, mã đế mọc hoang và được trồng tại nhiều nơi ở khắp nước ta.

Thu hái

Cây bông mã đề được thu hái vào tháng 7 - 8 hàng năm, lúc quả chín và lá phát triển tốt nhất. Sau khi thu hái cây mã đề được đi phơi hoặc sấy khô, đồng thời loại bỏ các tạp chất như đất, bộ phận kém chất lượng,... Tiếp theo là đập vỏ để lấy hạt rồi lọc qua rây, mang đi phơi hoặc sấy khô.

Chế biến

Không phải chế biến gì đặc biệt. Phần lá mã đề khi dùng gấp có thể hái quanh năm, có thể dùng tươi mà không cần phơi sấy.

Bộ phận sử dụng

Toàn thân cây bông mã đề được dùng làm thuốc. Mỗi bộ phận cây mã để cho các vị thuốc sau:

Xa tiền tử (Semen Plantaginis): Là hạt cây bông mã đề phơi hay sấy khô.

Mã để thảo (Herba plantaginis): Là toàn cây bông mã đề bỏ rễ phơi hay sấy khô.

Lá mã để (Folium plantaginis): Là lá tươi cây bông mã đề phơi hoặc sấy khô.

Liều lượng: Liều dùng thông thường 3-6g mỗi ngày. Tùy theo từng bệnh cụ thể và từng cá nhân mắc bệnh mà điều chỉnh liều. Một số gợi ý liều dùng trong một số bệnh như sau:

• Táo bón: Có thể dùng 1 thìa cà phê đến 1 thìa bột hòa trong 180-240mL nước, dùng 1 đến 3 lần/ngày.
• Đái tháo đường type 2: Có thể dùng khoảng từ 6 đến 14g/ngày trong 6 đến 12 tuần.
• Tăng lipid máu: Có thể dùng khoảng 5g dùng 2-3 lần/ngày.
• Nhiễm trùng đường hô hấp: Có thể dùng khoảng 3-6 g/ngày dưới dạng trà.

Cách dùng: Cây bông mã đề có thể dùng bằng cách sắc nước uống, tán thành bột mịn, ăn như rau sống,... cùng với nhiều loại thảo dược khác.

Một số lưu ý bạn cần chú ý khi sử dụng cây bông mã đề:

Phụ nữ mang thai cần tránh sử dụng thuốc này vì có thể gây co bóp tử cung.

Chiết suất từ cây bông mã đề có thể gây ra tác dụng phụ như sốc phản vệ, tắc nghẽn ngực, hắt hơi, chảy nước mắt, hen suyễn nghề nghiệp và tắc nghẽn dạ dày,...

Cần tham khảo ý kiến bác sĩ chuyên khoa Y học cổ truyền để được chỉ định và hướng dẫn rõ ràng, tránh gặp phải các tác dụng không mong muốn.