Thuốc Hoàn Long Nhãn Hạt Sen

Tên gọi, danh pháp

Tên Tiếng Việt: Long nhãn.

Tên khác: Lệ chi nô; á lệ chi; quế viên; mạy ngận; bảo viên; mác nhan.

Tên khoa học: Dimocarpus longan Lour., họ Bồ hòn (Sapindaceae).

Đặc điểm tự nhiên

Cây nhãn cao trung bình khoảng 5 - 7 mét, có nhiều cành và lá mọc sum suê. Thân cây xù xì, màu xám. Lá kép hình lông chim, mọc so le gồm 5 - 9 lá chét hẹp dài 7 - 20 cm, rộng 2,5 - 5cm. Hoa thường ra vào các tháng 2 - 3 - 4 và có màu vàng nhạt, thường mọc ở đầu cành hay kẽ lá thành chùm, có đài 5 - 6 răng, tràng 5 - 6, nhị 6 - 10, bầu 2 - 3 ô.

Quả nhãn phát triển từ một ô của bầu thành quả (các ô còn lại của bầu tiêu giảm đi), bên ngoài nhẵn và có màu vàng xám. Phần bên trong quả gồm 1 hạt đen có áo hạt trắng bao bọc. Ở Việt Nam có nhiều loại nhãn khác nhau có thể kể đến như: Nhãn tiêu da bò, nhãn xuồng cơm vàng, nhãn lồng, nhãn đường phèn, nhãn miền thiết,…

Cùi nhãn mềm và dẻo, có mùi thơm nhẹ, ăn có vị ngọt đậm và khi sờ tay vào không bị dính tay.

Phân bố, thu hái, chế biến

Cây nhãn được trồng rộng khắp nước ta. Trên thế giới có thể tìm thấy nhãn ở các quốc gia như Thái Lan, Lào, Trung Quốc, Đài Loan, Australia, Hoa kỳ. Ở Việt Nam có nhiều giống nhãn khác nhau chủ yếu bởi kích thước và phẩm chất của quả nhưng nhãn ở Hưng Yên là giống nhãn có thể xem là nhiều và quý nhất.

Thu hái, chế biến: Mùa hạ, thu, hái quả nhãn đã chín, cùi dày, ráo nước đem phơi nắng to hoặc sấy nhẹ ở nhiệt độ 40-50°C đến khi lắc quả có tiếng kêu lóc cóc, mang ra bóc vỏ, lấy cùi đã nhăn vàng, rồi sấy ở 50 - 60°C đến khi nắm mật không dính tay (độ ẩm dược liệu dưới 18%) thì bỏ ra, tách rời từng cùi một. Khi bóc phần thịt quả cần đảm bảo vệ sinh và kể cả khi sấy hoặc đem phơi. Có thể trụng qua nước sôi 1 - 2 phút trước khi phơi hoặc sấy áo hạt (phần thịt quả).

Bộ phận sử dụng

Là áo hạt (phần thịt quả) đã sấy hoặc phơi khô - tên khoa học là Arillus Longanae.