Thuốc Hoàn cứng CHỈ THỐNG HOÀN

Tên gọi, danh pháp

Tên Tiếng Việt: Độc hoạt.

Tên khác: Đương quy lông.

Tên khoa học: Angelica pubescens Ait. Đây là một loài thực vật có hoa trong họ Hoa tán (Apiaceae).

Đặc điểm tự nhiên

Cây thân thảo sống lâu năm, chiều cao 1 - 2m hoặc hơn. Thân trơn nhẵn, hình trụ có rãnh dọc, màu tím nhạt hoặc màu lục.

Gốc lá hình lông chim 2 đến 3 lần, dài từ 15 đến 40 cm, lá chét hình bầu dục hoặc hình trứng hoặc chia thùy không đều, mép khía răng, gân lá thưa có lông, nhẵn; cuống lá to, có bẹ lá ít phân chia.

Cụm hoa dài hơn kẽ lá hoặc đầu cành thành tán kép, có lông mịn màu vàng nâu, có 1 - 2 lá bắc, lá bắc nhỏ hình kim, hoa nhỏ, mỗi cây 15 - 30, màu trắng.

Quả mọng hình trụ, hình bầu dục hoặc tròn, dẹt, có gai dọc và khía ở cả hai mặt.

Mùa ra hoa: Tháng 6 - 9, thời kỳ đậu quả: Tháng 10 - 12.

Phân bố, thu hái, chế biến

Độc hoạt có xuất xứ từ Trung Quốc, cây được nhập trồng nhập vào Việt Nam ở SaPa.

Bộ phận sử dụng

Bộ phận sử dụng của độc hoạt là rễ đã được phơi hay sấy khô.

Tên gọi, danh pháp

Tên Tiếng Việt: Khương hoạt.

Tên khác: Khương thanh; Xuyên khương hoạt; Hồ vương sứ giả.

Tên khoa học: Notopterygium incisum Ting.

Đặc điểm tự nhiên

Khương hoạt là loại cây sống lâu năm, toàn cây có mùi thơm đặc biệt. Thân rễ dày và nhiều đốt. Thân cây cao 0,5 -1m, không phân nhánh, thân dưới màu hơi tía.

Lá mọc so le, hình chùy kép, chia thùy, mép có răng cưa, màu lục nhạt ở mặt trên và màu lục nhạt ở mặt dưới; phần gốc của cuống lá phát triển thành bẹ ôm lấy thân. Hoa nhỏ, màu trắng, mọc thành đôi. Quả kép hình thoi dẹt, màu nâu sẫm, 2 mặt và trục phát triển thành gai.

Phân bố, thu hái, chế biến

Cây này hiện chưa có ở Việt Nam. Cây mọc chủ yếu ở Tứ Xuyên (Trung Quốc). Vào mùa thu, đào lấy rễ rửa sạch đất cát rồi phơi hoặc sấy khô.

Bộ phận sử dụng

Thân rễ và rễ.

Tên gọi, danh pháp

Tên Tiếng Việt: Phòng phong.

Tên khác: Phòng phong bắc, Bách chi, Lan căn, Bỉnh phong, Thiên phòng phong, Đông phòng phong.

Tên khoa học: Ledebouriella seseloides Wolf. Apiaceae.

Đặc điểm tự nhiên

Phòng phong là loài cây thảo, sống lâu năm, chiều cao khoảng 0,5 đến 0,8m.

Lá mọc so le, kiểu lá kép lông chim 2 đến 3 lần, lá xẻ sâu. Phần cuống lá dài, gốc cuống phát triển thành bẹ ôm lấy thân cây. Thân bẹ có vân dọc, nhẵn bóng ở cả 2 mặt.

Hoa mọc thành cụm ở kẽ lá, kiểu tán kép, phân nhánh thành 5 đến 7 tán nhỏ, mỗi tán nhỏ có 4 đến 9 hoa nhỏ màu trắng.

Quả của phòng phong là loại quả kép gồm 2 phần dính nhau, có đường dọc theo sống lưng, phần tiếp xúc giữa 2 phần quả có 1 ống tinh dầu.

Rễ phòng phong là rễ trụ, xơ nhiều ở đầu rễ.

Phân bố, thu hái, chế biến

Phòng phong phân bố chủ yếu ở Trung Quốc (Tứ Xuyên, Quý Châu, Vân Nam).

Phòng phong thích nghi ở môi trường ẩm, nhiều ánh sáng như vùng ôn đới ẩm hoặc vùng cận nhiệt đới.

Phần trên mặt đất có thể tàn mỗi năm, đặc biệt vào mùa đông. Cây phòng phong ra hoa kết quả nhiều và có thể sinh trưởng từ hạt.

Người ta thu hái rễ phòng phong, rửa sạch và phơi khô rồi cắt thành khúc hoặc lát mỏng dùng dần. Rễ phòng phong thường thu hái vào mùa thu.

Bộ phận sử dụng

Bộ phận dùng của cây phòng phong là rễ.