Thuốc Đại tràng Tibefer

Tên gọi, danh pháp

Mộc hoa trắng hay còn được gọi với những cái tên như Mức hoa trắng, Mộc vài (Tày), Mức lá to, Thừng mực lá to, Xí chào (Kho).

Tên khoa học là Holarrhena pubescens Wall. ex G. Don, họ Apocynaceae (Trúc đào).

Đặc điểm tự nhiên

Cây nhỏ hoặc to tùy vào đặc điểm đất, môi trường sinh sống, cây có thể cao tới 12m. Cành non nhẵn hoặc có bám lông màu nâu đỏ, trên mặt thấy có nhiều bì khổng trắng rõ. Sẹo lá còn sót lại thường nổi lên.

Lá mọc đối xứng gần như không có cuống, không có lá kèm, mép không xẻ, hình bầu dục đầu tù hay nhọn, đáy lá tròn hoặc nhọn, dài từ 12 - 15cm, rộng từ 4 - 8cm. Mặt trên lá bóng, màu xanh lục nhạt.

Hoa trắng mọc thành kiểu xim hình ngù ở kẻ lá hay đầu cành.

Quả dạng đại màu nâu có vân dọc hơi hình cung dài 15 - 30cm, rộng 5 - 7mm. Rất nhiều hạt dài 10 - 20 mm, rộng 22,5mm, dày 1 - 1,5mm màu nâu nhạt, đáy tròn, đầu hơi hẹp lõm một mặt, trên mặt có một đường còn màu trắng hơi nhạt. Chùm lông của hạt màu hơi hung, dài 2 - 4,5cm. Lá mầm gấp nhiều lần.

Mùa hoa nở: Tháng 3 - 7, mùa quả tháng 6-12.

Phân bố, thu hái, chế biến

Mọc khắp nơi ở Việt Nam, tại miền Bắc có ở Bắc Giang, Bắc Ninh, Cao Bằng, Lạng Sơn, Vĩnh Phúc, Phú Thọ, Hà Tây, Hòa Bình và nhiều tỉnh khác.

Ở nước ngoài thì có mọc ở Ấn Độ, Miến Điện, Thái Lan, Malaysia.

Thu hái khi quả chín già, thời điểm thích hợp là vào mùa Thu – Đông.

Chế biến: Đem phơi khô hoặc dùng tươi.

Bộ phận sử dụng

Vỏ hạt, thân.

Tên gọi, danh pháp

Tên tiếng Việt: Mộc hương

Tên khác: Ngũ mộc hương; vân mộc hương; Quảng mộc hương

Tên khoa học: Saussurea lappa Clarke

Đặc điểm tự nhiên

Cây nhỏ, sống nhiều năm. Rễ to, mập, đường kính có thể đạt 5cm, vỏ ngoài màu nâu nhạt. Lá phát triển đa dạng, các lá ở gốc có hình 3 cạnh tròn dài từ 12 – 30cm, cuống dài 20 – 30cm, lá ở ngọn hẹp dần, không cuống, gốc ôm thân, mép hơi uốn lượn và có răng cưa, hai mặt phủ nhiều lông. Cụm hoa dạng đầu, mang các hoa màu lam tím. Quả bế, màu nâu nhạt, hơi dẹt, có đốm.

Phân bố, thu hái, chế biến

Phân bố

Cây có nguồn gốc từ vùng núi phía bắc Ấn Độ và Nepal. Cây mọc tự nhiên trên các bãi cỏ trong thung lũng hoặc ven sườn núi ở độ cao từ 1500 – 3300m. Sau khi được nhập vào Trung Quốc và Nhật Bản thì ngày nay, Trung Quốc đã trồng được Mộc hương trên diện tích lớn. Tương tự, Việt Nam cũng đã trồng thành công cây Mộc hương ở Sa Pa.

Thu hái và chế biến

Phần rễ được thu hoạch vào tháng 12, rửa sạch đất, phơi hoặc sấy khô để dùng.

Bộ phận sử dụng

Rễ (Radix Saussureae lappae).