Thuốc Kimraso - TW 3

Tên gọi, danh pháp

Tên tiếng Việt: Kim tiền thảo.

Tên khác: Đồng tiền lông; Mắt trâu; Vảy rồng; Dây sâm lông; Bươm bướm; Cỏ đồng tiền vàng.

Tên khoa học: Desmodium styracifolium, họ đậu Fabaceae.

Đặc điểm tự nhiên

Kim tiền thảo là cây dạng thân thảo, mọc bò về sau thì dạng đứng thẳng, cây cao tầm 0,3 đến 0,5m. Thân và lá có lông tơ trắng, ngọn non dạng dẹt, có khía. Lá Kim tiền thảo có lông, mọc ó le, gồm 1 hoặc 3 lá chét hình tròn (1 lá chét là phổ biến hơn), gốc lá bằng hoặc dạng hình tim, đầu lá tù hoặc lõm vào; mặt trên lá có màu lục xám nhạt, gân lá rất rõ, mặt dưới lá phủ nhiều lông trắng màu bạc, mềm mịn tương tự nhung, cuống lá dài khoảng 1 - 2cm.

Hoa màu hồng hoặc hồng tím, cụm hoa mọc ở kẽ lá hoặc đầu ngọn thành từng chùm, lá bắc rụng sớm, đài hoa dạng đài 4 răng đều, có lông ngắn, tràng hình bầu dục, nhị 2, bầu hơi có lông. Quả đầu cong, hạt có lông. Mùa ra hoa và quả của Kim tiền thảo từ tháng 3 đến tháng 5.

Phân bố, thu hái, chế biến

Kim tiền thảo được tìm thấy phổ biến ở các tỉnh phía nam Trung Quốc, Lào. Tại Việt nam, thường tìm thấy Kim tiền thảo tại các tỉnh trung du miền núi phía bắc, các vùng núi thấp, các tỉnh từ Nghệ An trở ra bắc. Một số tỉnh tại Việt Nam có nhiều Kim tiền thảo bao gồm các tỉnh như: Quảng Ninh, Phú Thọ, Vĩnh Phúc, Lạng Sơn, Bắc Giang, Thái Nguyên, Hà Tây, Hòa Bình. Tuyên Quang…

Kim tiền thảo dạng cây ưa ẩm, ưa sáng, tuy nhiên chúng cũng có khả năng sống tại các vùng khô hạn. Kim tiền thảo mọc thành từng đám ven những nương rẫy mới bỏ hoang hoặc nhưng vùng ven rừng. Kim tiền thảo ra hoa quả hàng năm, khi quả chín hạt tự mở để thoát ra ngoài để tiếp tục lớn lên và sinh trưởng ở những vùng đất khác. Vào mùa đông cây rụng lá và tàn lụi. Cây con bắt đầu đâm chồi mọc từ hạt vào khoảng tháng 4 hoặc đầu tháng 5.

4 - 5 năm trở lại đây, do khai thác liên tục, nguồn Kim tiền thảo ở Việt Nam giảm đi rõ rệt. Một số vùng trước kia có nhiều như huyện Lập Thạch (Vĩnh Phúc), Đại Từ (Thái Nguyên), ngày nay trở nên hiếm.

Bộ phận sử dụng

Bộ phận sử dụng được là phần trên mặt đất, thu hái vào mùa hạ, thu, loại tạp chất, phơi hoặc sấy khô.

Tên gọi, danh pháp

Tên Tiếng Việt: Râu mèo.

Tên khác: Cây bông bạc; Cây mao trao thảo.

Tên khoa học: Orthosiphon Stamineus Benth.

Đặc điểm tự nhiên

Thuộc nhóm cây thân thảo nhiệt đới đặc trưng, ​​cao tới 60 cm, cao trung bình 30 cm. Thân cây râu mèo ít phân nhánh, có mép và rãnh dọc, bề mặt phủ nhiều lông mịn khi non có màu xanh, khi già chuyển dần sang màu tím.

Lá đơn độc, mọc đối và mọc đối, cuống lá ngắn. Lá dài khoảng 5 cm, rộng 2-3 cm, có răng cưa ở 2/3 mép và có màu xanh đậm ở cả hai mặt. Các gân chính có lông.

Cụm hoa mọc thành chùm ở đầu cành và đầu ngọn, gồm 6-10 vòng, mỗi vòng có 6 hoa màu trắng hoặc màu oải hương. Nhụy hoa và nhụy hoa phát triển ra ngoài và có chiều dài gấp đôi chiều dài của cánh hoa. Bộ nhụy và bao phấn màu tím. Lá bắc hình trứng, đài hoa có 5 răng, hàm trên rộng. Tràng hoa hình ống hẹp, dài 2 cm, hơi cong, môi trên chia 3 thùy. Dược liệu có vị hơi mặn, hơi đắng, mùi thơm đặc trưng.

Quả vuông, kích thước nhỏ, da hơi nhăn.

Phân bố, thu hái, chế biến

Trên thế giới có khoảng 40 loài Orthosiphonis, phân bố ở các vùng nhiệt đới châu Á, châu Phi... Nhiệt đới Đông Nam Á được coi là nơi tập trung số lượng chi đa dạng cao, trong đó có khoảng 8 loài ở miền Nam Việt Nam. Đây là một loại cây nhiệt đới tương đối điển hình xuất hiện ở Thái Lan, Trung Quốc và Ấn Độ. Ở Việt Nam, cây này phân bố ở Thanh Hóa, Lâm Đồng, Phú An...

Cây ưa ẩm, ưa sáng, chịu bóng râm, thường mọc trên đất nhiều mùn ven rừng, gần mặt nước. Cây sinh trưởng mạnh vào mùa xuân, hạ và bắt đầu tàn vào mùa đông. Cây là loại cây ăn quả hàng năm, tái sinh chủ yếu bằng hạt nhưng tỷ lệ nảy mầm rất thấp. Cây râu mèo có thể tái sinh cành khỏe ngay cả khi cành bị chặt. Cây thích hợp với nhiều loại đất, không chịu úng.

Thời điểm thu hoạch tốt nhất là vào khoảng tháng 9, khi cây bắt đầu ra hoa và chứa dược tính tốt nhất. Nên thu hoạch khi cây đang phát triển mạnh, không quá non hoặc quá già.

Dược liệu nếu là quả đã qua sơ chế cần bảo quản nơi khô ráo, thoáng, tránh ánh nắng trực tiếp.

Bộ phận sử dụng

Toàn cây lấy làm thuốc, rửa sạch loại bỏ tạp chất, thái nhỏ rồi đem phơi nắng hoặc sấy khô.