Thuốc Eyelight Ganat - DHGPharm

Tên gọi, danh pháp

Tên tiếng Việt: Gấc (Áo hạt).

Tên khác: Mộc miết.

Tên khoa học: Momordica cochinchinensis.

Đặc điểm tự nhiên

Gấc là loài cây dây leo, khô héo mỗi năm một lần nhưng sẽ mọc ra nhiều thân mới từ gốc vào mùa xuân năm sau.

Nhiều dây phát triển từ một gốc, trên dây có nhiều đốt, mỗi đốt đều có lá. Lá Gấc xẻ thùy sâu tới 1/3 - 1/2 phiến và mọc so le. Đường kính phiến lá 12 - 20cm, phía đáy lá hình tim, mặt trên lá màu xanh lục xám, sờ nhám. Hoa đơn tính màu vàng nhạt, nở vào khoảng tháng 4 - 5.

Gấc bắt đầu ra quả vào tháng 6. Quả hình bầu dục, dài khoảng 15cm, đáy nhọn, bên ngoài có nhiều gai mềm. Bên trong quả, hạt xếp thành hàng dọc, bao quanh bởi màng hạt màu đỏ máu. Khi bóc màng, lộ ra lớp vỏ hạt cứng đen, có răng cưa tù quanh mép. Hạt rộng 19 - 31mm, dài chừng 25 - 35 mm và dày 5 - 10mm, hình dạng gần giống con ba ba. Hạt Gấc có nhân và chứa nhiều dầu.

Áo hạt: Dược liệu là những màng dày khoảng 1mm, dài 2 - 3cm, rộng 2 - 2,5cm, màu đỏ cam, bề mặt nhăn nheo. Sau khi sấy, áo hạt khô giòn, dễ gãy vụn, vị nhạt, mùi hơi hăng.

Phân bố, thu hái, chế biến

Phân bố

Cây Gấc được trồng và mọc hoang khắp nơi trên Việt Nam, nhiều nhất ở miền Bắc. Ngoài ra, cây còn mọc ở Philippin, Lào, Campuchia và miền nam Trung Quốc.

Có thể trồng bằng hạt hay giâm cành vào khoảng tháng 2 - 3. Sau khi thu hoạch quả, cây khô héo nhưng không chết và nảy chồi, mọc cây mới vào mùa xuân năm sau.

Thu hái và chế biến

Mùa thu hoạch quả thường kéo dài từ các tháng 8 - 9 đến hết tháng 1 - 2 năm sau.

Bổ quả lấy nguyên hạt và lớp màng hạt rồi sấy hoặc phơi khô cho đến khi cầm hạt không thấy dính tay nữa. Sau đó, bóc lấy màng đỏ, tiếp tục sấy hoặc phơi khô ở nhiệt độ thấp (60 - 70°C) rồi chế biến thành dầu Gấc.

Phương pháp chiết dầu từ áo hạt:

1. Chiết dầu bằng dung môi (ete dầu hỏa): Chiết kiệt hoạt chất trong áo hạt bằng ete dầu hỏa. Sau đó, đun cách thủy dịch chiết trong không khí trơ (khí cacbonic hay nitơ) để thu hồi dung môi ete và cặn còn lại chính là dầu Gấc. Khi để lâu, phía dưới dầu Gấc sẽ lắng đọng một lớp tinh thể caroten. Tỷ lệ dầu trong màng đỏ là 8%, 100kg quả gấc cho chừng 1,9 lít dầu gấc.

2. Ép như ép dầu lạc: Sấy khô màng hạt, tán nhỏ, sau đó đem đồ lên rồi ép. Dầu ép để vào tủ lạnh hoặc để lâu cũng bị phân thành 2 lớp và lắng đọng tinh thể như dầu chiết bằng ete.

Trung hoà acid tự do trong dầu hạt Gấc chế biến từ hai phương pháp trên bằng cồn 95°.

3. Phương pháp thủ công nghiệp: Sấy khô và tán nhỏ màng hạt Gấc rồi cho vào dầu đậu phộng hoặc mỡ heo đã đun nóng đến nhiệt độ 60 - 70°. Dầu đậu phộng hoặc mỡ heo là dung môi hòa tan dầu chứa trong màng hạt Gấc. Cho dầu sau chế biến vào các chai nhỏ, đổ đầy miệng chai để tránh lượng không khí dư gây oxy hóa dầu.

Bảo quản

Loại hết nước hoặc dung môi trong dầu Gấc nguyên chất rồi bảo quản trong chai màu vàng hoặc ở nơi tránh ánh sáng và tránh ẩm. Nếu dầu Gấc còn lẫn dầu đậu phộng (đã trung hoà hoặc chưa) thì rất chóng mất màu.

Bộ phận sử dụng

Áo hạt (hay còn gọi là màng hạt) lấy từ lớp màng mỏng bao quanh hạt quả chín, đem sấy hoặc phơi khô của cây Gấc.

Tên thuốc gốc (Hoạt chất)

Vitamin E

Loại thuốc

Vitamin

Dạng thuốc và hàm lượng

Miếng dán ngoài da: 0,06 g/2g.

Viên nén: 200 đơn vị.

Viên nang: 7 đơn vị, 25 đơn vị, 100 đơn vị, 200 đơn vị, 400 đơn vị, 500 đơn vị, 800 đơn vị, 1000 đơn vị.

Dung dịch uống: 27 đơn vị/ ml.

Thuốc mỡ: 30 đơn vị/g, 34 đơn vị/g.

Điều trị thiếu hụt vitamin E (ví dụ, bệnh nhân có bất thường di truyền trong protein chuyển α-tocopherol, hội chứng kém hấp thu chất béo hoặc suy dinh dưỡng protein-calo, xơ nang, ứ mật và bệnh gan nặng, abetalipoproteinemia).

Điều trị giảm nhẹ chứng sa sút trí tuệ mức độ vừa phải của loại bệnh Alzheimer.