Thuốc Dengu - Sagophar

Tên gọi, danh pháp

Tên Tiếng Việt: Lạc tiên, Chùm bao, Dây nhãn lồng.

Tên khác: Cỏ hồng tiên (Thái), Dây lưới, Mấm nêm, Mò pì, Mác quánh mon (Tày).

Tên khoa học: Passiflora foetida L. Họ: Passifloraceae (Lạc tiên).

Đặc điểm tự nhiên

Lạc tiên là một loại dây mọc leo, thân mềm, trên có rất nhiều lông mềm.

Toàn cây L ạc tiên có nhiều lông. Cuống lá dài 3cm đến 4cm. Lá hình tim, mọc so le, mép lượn sóng nhẹ và xẻ hơi sâu thành 3 thuỳ, cuống lá dài khoảng 7 - 8cm. Lá có vẩy. Vẩy sau này phát triển thành sợi tua cuốn ở nách lá.

Hoa có màu trắng hoặc tím nhạt, có 5 tráng. Lá đài màu trắng và có gân xanh phái dưới, những gân phụ bao xung quanh trông như lá.

Quả hình trứng, nhẵn bóng, dài 2 – 3cm. Mùa hoa 4 – 5, mùa quả 5 – 7.

Phân bố, thu hái, chế biến

Cây Lạc tiên phân bố rộng rãi khắp nước Việt Nam. Từ xa xưa, Pháp đã dùng cây này làm thuốc an thần, sau đó tác dụng này mới được du nhập vào Việt Nam và được nhân dân dùng nhiều.

Lạc tiên được thu hái vào mùa xuân, hạ.

Có thể dùng cây tươi hoặc phơi khô để dành sắc nước uống hoặc pha rượu thuốc.

Bộ phận sử dụng

Bộ phận dùng là toàn cây Lạc tiên.

Tên gọi, danh pháp

Tên Tiếng Việt: Tim sen.

Tên khác: Liên tâm; liên tử tâm; nhụy sen; phôi sen.

Tên khoa học: Embryo Nelumbinis (Nelumbo nucifera Gaertn Nelumbonaceae).

Đặc điểm tự nhiên

Cây sen là loài cây thảo, sống trong nước và bùn lầy. Thân rễ có hình trụ, to khỏe, mọc bò dài trong bùn, rễ mọc từ các mấu của thân rễ, phát triển thành thân và lá. Lá sẽ mọc vươn lên mặt nước, có hình tròn, đường kinh khoảng 30 đến 40 cm, phiến lá hình khiên và có nhiều lông tơ ở hai mặt nên không thấm nước, gân lá tỏa tròn đều. Cuống lá có nhiều gai nhỏ, cứng và nhọn.

Hoa sen có màu trắng hoặc hồng, là hoa lưỡng tính. Tràng hoa có nhiều cánh, cánh ngoài cùng có màu xanh lá nhạt như đài hoa. Cuống hoa cũng có đặc điểm như cuống lá.

Nhị hoa nhiều và có dạng chuyển tiếp. Nhị có màu vàng, chỉ nhị mảnh, có phần phụ (gạo sen) màu trắng và thơm, bộ nhụy gồm nhiều lá noãn rời nằm trên một đế hoa hình nón ngược (gương sen).

Quả bế có núm nhọn, gọi là hạt sen, phần ngoài mỏng có màu lục tía, phần giữa mềm chứa tinh bột màu trắng ngà, phía trong có lá mầm dày, màu lục sẫm (còn gọi là tâm sen hay tim sen).

Phân bố, thu hái, chế biến

Sen thường phân bố ở vùng nhiệt đới Châu Á, Châu Mỹ. Ở Việt Nam, sen thường mọc ở khắp cả nước nhưng nhiều nhất là ở vùng Đồng Tháp, An Giang.

Sen thường được trồng mùa xuân, thu hoạch vào mùa hè.

Tâm sen thường được thu hái bằng cách tách các quả sen, lấy mầm sen bên trong và phơi khô, bảo quản dùng như trà.

Bộ phận sử dụng

Bộ phận dùng là tâm sen (mầm trong hạt sen).

Tên gọi, danh pháp

Tên Tiếng Việt: Táo nhân.

Tên khác: Táo nhân; Toan táo nhân; Toan táo hạch; Sơn táo nhân; Nhị nhân; Dương táo quân; Điều thụy sam quân.

Tên khoa học: Zizyphus jujuba Lamk. (Những cây thuốc và vị thuốc Việt Nam – Đỗ Tất Lợi) hay Ziziphus mauritiana Lamk. (DĐVN V), thuộc họ Táo Rhamnaceae.

Đặc điểm tự nhiên

Cây táo ta là một cây nhỏ, có gai, cành thõng xuống.

Lá hình bầu dục ngắn hoặc hơi thon dài, mặt trên xanh lục và nhẵn, mặt dưới có lông, mép là có răng cưa và có 3 gân dọc theo chiều lá.

Hoa màu trắng, mọc thành xim ở kẽ lá, trục chính dài 3,7 mm.

Quả hạch có vỏ quả ngoài nhẵn, màu vàng xanh, vỏ quả giữa dày, vị ngọt, hạch cứng xù xì.

Khi đập hạch ra sẽ được nhân hạt táo, nhân này phơi khô gọi là táo nhân.

Phân bố, thu hái, chế biến

Táo ta được trồng ở mọi miền nước ta để lấy quả ăn. Thường vào tháng 2-3 thì thu hoạch quả, bỏ thịt lấy hạch xay ra được nhân, phơi hay sấy khô thành táo nhân.

Khi sử dụng thì có thể để sống hay sao đen. Nếu dùng sống thì phải dùng liều thấp.

Bộ phận sử dụng

Bộ phận sử dụng là hạt già đã phơi hay sấy khô của cây táo ta.